Σταθάς

I

Επώνυμο αρματολών, οι οποίοι κατάγονταν από το Βάλτο.

1. Γεροδήμος. Περιώνυμος αρματολός της επαρχίας του Βάλτου, ο οποίος άκμασε το 18o αι. Το 1766, αφού πείστηκε μαζί με άλλους οπλαρχηγούς από τον αποσταλμένο της Αικατερίνης B’ Έλληνα λοχαγό του πυροβολικού Γ. Παπάζολη, επαναστάτησε και κατέβηκε από το λημέρι του, μαζί με το αρματολικό του σώμα, για να πολεμήσει τους Τούρκους. Μετά την κατάπνιξη της επανάστασης (1774), ο Σ. συνθηκολόγησε και πήρε τα αρματολίκια των Αγράφων, Βάλτου, Καρπενησίου και Υπάτης, μαζί με τους Μπουκοβάλα, Καρακίτσο και Κοντογιάννη.

2. Γιάννης. Αρματολός του Βάλτου, γιος του προηγούμενου (1758-1812). Γύρω στο 1795 συνεργάστηκε με τον Ευθ. Βλαχάβα στα Χάσια και στον Όλυμπο. Αργότερα, και μετά την προκήρυξη την οποία έκανε ο Ρώσος ναύαρχος Σενιάβιν προς τους Έλληνες (Μάρτης 1807), προσχώρησε από τους πρώτους στους Ρώσους. Μετά τη ρωσοτουρκική συνθήκη (Αυγ. 1807), σύμφωνα με την οποία οι Ρώσοι εγκαταλείψαν τα νησιά του Αιγαίου, ο Σ., μαζί με τους Λαζαίους, Νίκο Τσάρα, Μπιξώτη, Ραμφέη και άλλους, συγκρότησε το στόλο των «Μαύρων καραβιών». Τον ονόμασαν έτσι σε ένδειξη πένθους για την εγκατάλειψη τους από τους Ρώσους. Με το στόλο αυτό έκαναν πειρατικές επιδρομές κατά των Τούρκων. Ο Σ. φονεύτηκε έπειτα από προδοσία των προεστών του Κάρλελι, ενώ αγωνιζόταν κατά του Αλή.

Ο αρματολός του Βάλτου Γιάννης Σταθάς.

II

Ορεινός οικισμός (151 κάτ., υψόμ. 640 μ.), στην επαρχία Βάλτου, του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Είναι έδρα της ομώνυμης κοινότητας (32 τ. χλμ., 496 κάτ.), στην οποία ανήκουν και άλλοι δύο μικρότεροι οικισμοί, η Παυλιάδα (11 κάτ., υψόμ. 410 μ.) και η Ποταμιά (334 κάτ.).